معرفی انواع پروفیل (نیم رخ) نورد شده فولادی و جزئیات

الف استاندارد اروپایی

• نیمرخ I باریک یا نرمال پروفیل  : یکی از رایج‌ترین نیمرخ‌های نورد شده‌ی فولادی به شمار می‌آید که دارای عرض کم‌بال بوده و سطوح داخلی آن هم در حد 14/0 شیب دارد. علامت اختصاری این نیمرخ I یا  و یا  است. در شکل زیر می‌توانید مقطع نیمرخ I را ملاحظه کنید.

• پروفیل IPE: این پروفیل با نام‌های دیگری همچون پروفیل نیم‌پهن یا بال متوسط نُرم اروپایی نیز شناخته می‌شود و مشخصات آن بدین شرح می‌باشد: از شماره‌ی 8 تا 60 که معادل ارتفاع 8 سانتی‌متر تا 60 سانتی‌متر تهیه می‌شود. سطوح خارجی و داخلی بال‌های این پروفیل با یکدیگر موازی می‌باشد. به منظور مشخص نمودن شماره‌ی پروفیل IPE، عدد معین‌کننده‌ی شماره‌ی پروفیل را پس از عبارت IPE می‌گذارند مثل IPE₁₄

مزایای IPE نسبت به I

• پهنای بال در مقایسه با I بیشتر بوده و لذا مقاومت آن هم بیشتر می‌باشد و در جایی از آن بهره می‌گیرند که پهنای بال بیشتری مورد نیاز است.
• سطوح داخلی و خارجی پروفیل IPE با هم موازی است و این باعث تسهیل در اتصال می‌شود در حالی که در پروفیل I چنین نیست.
• عرض بال IPE غالباً اعداد رُندی هستند برخلاف I که اعداد غیررُند برحسب سانتی‌متر می‌باشند.
• پروفیل IPE در مقایسه با I وزن کمتری دارد و بازده مقاومتی آن (وزن/مقاومت) هم بیشتر است.
• پروفیل بال‌پهن: مقطع این پروفیل‌ها به شکل I است و عرض بال‌هایشان هم پهن می‌باشد لذا مقاومت آن‌ها از هر دو جهت به هم نزدیک است (نسبت به پروفیل). در ضمن سطوح داخلی و خارجی بال‌ها در این پروفیل با هم موازی هستند. انواع پروفیل‌های بال‌پهن بدین شرح می‌باشند:
• پروفیل بال‌پهن با وزن متوسط، طبیعی یا معمولی که علامت اختصاری آن IPB است. این پروفیل معادل نُرم اروپایی HEB می‌باشد که پیش‌تر با نام‌های DIN یا DIP هم شناخته می‌شد. ارتفاع و عرض این پروفیل تا شماره‌ی 30 برابر و یکسان با یکدیگر است. به عنوان مثال IPB₂₀ یعنی بال‌پهن شماره‌ی 20 دارای ارتفاع مقطع 20 سانتی‌متر و عرض بال 20 سانتی‌متر می‌باشد. از شماره‌ی 30 به بالا عرض بال در مقدار 30 سانتی‌متر ثابت مانده و ارتفاع مقطع افزایش می‌یابد.
• پروفیل بال‌پهن با وزن سبک که علامت اختصاری آن IPBI می‌باشد و معادل نُرم اروپایی HE-A است. در گذشته این پروفیل را با عناوین IDIE یا DIMEL می‌شناختند. ارتفاع این پروفیل مقدار اندکی از ارتفاع اسمی آن (ارتفاع مقطع IPB هم‌نمره) کمتر است؛ لذا وزن آن از وزن پروفیل IPB هم شماره‌اش کمتر می‌باشد. در این پروفیل هم به سان IPB عرض بال تا شماره‌ی 30 تغییر می‌نماید و از شماره‌ی 30 به بعد عرض بال 30 سانتی‌متر باقی می‌ماند. به عنوان مثال پروفیل IPB₂₀ دارای 19 سانتی‌متر ارتفاع و 20 سانتی‌متر عرض بال است و وزن متر از آن kg 3/42 می‌باشد. درحالی که پروفیل IPBI_20­ دارای ارتفاع 20 و عرض بال 20 سانتی‌متر بوده و وزن یک متر از آن هم kg3/61 است.

پروفیل بال پهن سنگینی که علامت اختصاری آن IPBV می‌باشد و معادل نُرم اروپایی HE-M است. این پروفیل را قبلاً با نام‌های IDIV یا DIR و یا DIMAX می‌شناختند. ارتفاع حقیقی این پروفیل مذکور کمی نسبت به ارتفاع اسمی‌اش (ارتفاع IPB هم‌شماره) بیشتر است و وزن آن هم از وزن پروفیل IPB هم‌شماره‌اش بیشتر می‌باشد. برای مثال پروفیل IPBV₂₀ دارای ارتفاع مقطع 22 سانتی‌متر می‌باشد و وزن یک متر از آن 103 کیلوگرم است. چنانچه IPB₂₀ دارای ارتفاع مقطع 20 سانتی‌متر بوده و وزن 1 متر از آن هم 3/61 کیلوگرم می‌باشد.

• نوع دیگری از پروفیل بال‌پهن با علامت اختصاری IB نیز تهیه می‌گردد که از شماره‌ی 10 تا 18 آن ساخته می‌شود و دارای بال‌های عریضی است که سطوح داخلی آن شیب‌دار می‌باشد. ارتفاع، مقطع و عرض بال پروفیل برای هر شماره یکسان است.
• نوعی پروفیل‌ بال‎‌پهن نیز تهیه می‌شود که آن را با علامت IPBS به نمایش می‌گذارند.

در شکل بعدی می‌توانید انواع نیمرخ‌های IPB را مشاهده کنید.

• پروفیل U یا ناودانی: سطوح داخلی بال‌های این پروفیل دارای شیب می‌باشد که این شیب برای پروفیل‌های تا شماره‌ی 30 برابر با 8 درصد و برای پروفیل‌های بزرگتر از شماره‌ی 30 برابر 5 درصد است.

این پروفیل را با علامت‌های  [یا U یا] و یا U نمایش می‌دهند. ذکر این نکته را نباید فراموش کرد که پروفیل ناودانی تا شماره‌ی 40 ساخته می‌شود. در شکل بعد نمونه‌ای از یک پروفیل ناودانی به تصویر درآمده است.

• پروفیل نبشی: این پروفیل دارای دو بال عمود بر یکدیگر با ضخامت یکسان است و در دو نوع با بال‌های مساوی و بال‌های نامساوی با لبه‌‌ی گرد ساخته می‌شود. پروفیل نبشی را با علائم اختصاری L یا نمایش می‌دهند. جهت نشان دادن پروفیل نبشی بدین نحو عمل می‌کنند:

الف برای نبشی با بال مساوی پس از درج علامت اختصاری، اندازه‌ی بال و در ادامه ضخامت برحسب میلی‌متر نوشته می‌شود. به عنوان مثال: 5×50×50L یا 5×50L که نشان‌دهنده‌ی نبشی با بال مساوی به طول بال 50 میلی‌متر و ضخامت بال 5 میلی‌متر است.

ب برای نبشی با بال نامساوی پس از یادداشت علامت اختصاری، اندازه‌ی بال بزرگ‌تر و بعد اندازه‌ی بال کوچک‌تر و در نهایت ضخامت بال برحسب میلی‌متر نوشته می‌شود. به عنوان مثال 12×80×120L یعنی عرض یک بال 12 سانتی‌متر و عرض بال دیگر 8 سانتی‌متر و ضخامت بال‌ها 12 سانتی‌متر است. نوع نبشی به صورت بال مساوی و لبه‌ی بال به صورت تیز ساخته می‌شود و از علامت LS برای نمایش آن استفاده می‌کنند.

در شکل بعدی چند نمونه نیمرخ نبشی به نمایش درآمده است.

• پروفیل سپری یا T: این نوع نیمرخ که شکل آن شبیه به حرف T است به دو مدل تهیه می‌گردد. در مدل اول، ارتفاع آن‌ها با قاعده‌یشان برابر است و با علامت T به نمایش درمی‌آیند که از نمره‌ی 20 تا 140 میلی‌متر ساخته می‌شود. همچنین برای نشان دادن آن پس از حرف T، نمره‌ی پروفیل سپری را پرحسب میلی‌متر درج می‌کنند، مانند: T₈. در مدل دوم، پروفیل سپری با قاعده‌ی دو برابر ارتفاع یعنی عرض بال دو برابر ارتفاع مقطع ساخته می‌شود. این نوع پروفیل سپری با علامت TB مشخص می‌گردد و از نمره‌ی 60×30 تا 120×60 میلی‌متر تولید می‌شود، مانند: TB₅₀. سطوح بال و جان این مدل پروفیل‌های سپری دارای شیب می‌باشد و لبه‌ی آن‌ها هم به صورت گرد ساخته می‌شود. همچنین گونه‌ی دیگری از پروفیل‌های سپری وجود دارد که با ارتفاع و بال مساوی و لبه‌ی بال و جان تیز تهیه می‌شود که از شماره‌ی 20 تا 40 میلی‌متر است و آن را با TPS مشخص می‌نمایند. سطوح داخلی و خارجی بال این پرفیل‌ها با یکدیگر موازی می‌باشند، مانند: TPS₃₀.

گاهی اوقات هم پروفیل سپری از نصف کردن پروفیل‌های I، IPE، IPBI و IPBV به‌دست می‌آید. البته این امکان فراهم است که برحسب ضرورت برش را از قسمت بالای پروفیل‌های مذکور انجام داد تا دو نوع پروفیل سپری با ساق کوتاه و ساق بلند حاصل گردد. در شکل بعدی نمونه‌هایی از نیمرخ‌های سپری به نمایش درآمده است.

• پروفیل Z: این پرفیل را با نام «دو نبشی» نیز می‌شناسند که با علات اختصاری Z به نمایش درمی‌آید. پروفیل Z از نمره‌ی 30 تا 200 میلی‌متر تهیه‌ی می‌شود و برای نشان دادن آن پس از حرف Z، ارتفاع مقطع برحسب میلی‌متر را درج می‌کنند، مانند Z₁₂₀. در شکل بعد نمونه‌ای از این نیمرخ را می‌توانید ملاحظه کنید.

• میلگرد (آرماتور): مقاطع میلگرد به قطر 5 تا 22 میلی‌متر تولید می‌شود و علامت اختصاری آن هم Rd است. برای نشان دادن مقطع میلگرد پس از علامت اختصاری قطر مقطع آن را برحسب میلی‌متر یادداشت می‌کنند، مانند 1600×Rd. کاربرد این پروفیل به طور گسترده در بتن مسلح و همچنین در آویزها و مهارها است. شکل بعدی نمونه‌ای پروفیل میلگرد را نشان می‌دهد.

• مقطع چهار تراش یا چهارسو: این نیمرخ در ابعاد 6×6 میلی‌متر تا 150×150 میلی‌متر ساخته می‌شود آن علامت اختصاری آن هم □ یا kt 4 می‌باشد. به منظور نمایش نیمرخ چهار تراش یا چهارسو، پس از نوشتن علامت اختصاری ابعاد آن را برحسب میلی‌متر می‌نویسند؛ مانند 180×30□ یا 180×30 kt در شکل بعد نمونه‌ای از نیمرخ چهار تراش به نمایش درآمده است.

• مقطع شش‌ضلعی: مقطع شش‌ضلعی منظم با ارتفاع مقطع 13 تا 103 میلی‌متر تولید می‌شود و علامت اختصاری آن هم یا kt6 است. 220 × 40 kt6 یا 220×40 نمونه‌هایی از مدل نمایش مقطع شش‌ضلعی منظم است. در شکل بعد می‌توانید این مقطع را ملاحظه کنید.

11-تسمه: تسمه‌های فولادی دارای مقطع مربع‌مستطیل می‌باشند و نسبت عرض به ضخامت آن‌ها هم زیاد است. به تسمه‌هایی که عرض مقطعشان کمتر از 160 میلی‌متر است، «تسمه» و به آن‌هایی که عرض بیشتر از 160 میلی‌متر دارند، «تسمه‌ی پهن» می‌گویند. حداقل ضخامت تسمه 5 میلی‌متر می‌باشد. تسمه‌ها در ابعاد مقطع مختلفی از 5×10 میلی‌متر تا 60×150 میلی 2 متر تولید می‌شوند. علامت اختصاری آن‌ها به صورت FI یا است. برای نمایش این نیمرخ مانند زیر عمل می‌کنند.

12-صفحه یا تسمه‌ی پهن: صفحات‌ فولادی می‌باشد که عرضشان زیاد است و در ضخامت‌های گوناگون تولید می‌شوند. عمدتاً عرض صفحه بیش از 20 سانتی‌متر است. علامت اختصاری تسمه‌ی پهن به صورت BtFI یا می‌باشد. نمونه‌ای از این نیمرخ عبارت است از: 680×30×350  یا 680×30×350 BtFI. در شکل زیر می‌توانید نمونه‌ای از این نیمرخ را مشاهده نمایید.

ب نیمرخ‌های فولادی استاندارد آمریکایی

1- نیمرخ I استاندارد که ارتفاع مقطع آن از 3 تا 24 اینچ متغیر می‌باشد. نحوه‌ی نمایش این نیمرخ بدین شکل است که از سمت چپ ابتدا مقطع پروفیل را برحسب اینچ، سپس علامت I و در ادامه‌ی آن وزن یک فوت تیر برحسب پوند نوشته می‌شود، مانند 8/31I12. مشخصات این تیر شباهت زیادی به تیر  دارد.

2- نیمرخ پهن که دارای مقطع I شکل است و عرض بال زیادی هم دارد. این نیمرخ یکی از مناسب‌ترین نیمرخ‌های موجود برای فرایند خمش است.  12 نمونه‌ای از این نیمرخ می‌باشد که عدد 12 ارتفاع برحسب اینچ و 27 وزن یک فوت آن برحسب پوند را نمایش می‌دهد.

3- تیر سبک با مقطع I شکل که در مقایسه با پروفیل قبل، ارتفاع و عرض کمتری دارد و با حرف B آن را نمایش می‌دهند، مانند 2/17B14. در علامت‌گذاری جدید این نیمرخ را با حرف W مشخص می‌کنند، مانند 26×14W که در گذشته به صورت 26B14 نشان داده می‌شد.

4- ناودانی استاندارد که با ارتفاع مقطع 3 تا 18 اینچ تهیه می‌گردد. علامت [بیانگری ناودانی بودن است؛ مانند 3/15]10 که یعنی پروفیل نواودانی به ارتفاع مقطع 10 اینچ که وزن هر فوت آن 3/15 پوند می‌باشد.

بایستی به این موضوع دقت کرد که در علامت‌گذاری جدید به جای I استاندارد از علامت S ناودانی استاندارد از علامت C استفاده می‌کنند.

5- مقطع I مختلف، ناودانی مختلف، تیر I ظریف، ناودانی ظریف، مقطع پروفیل H، نبشی، سپری یا مقطع tee، پروفیل با مقطع توپر (چهارسو)، پروفیل با مقطع مستطیل توپر (تسمه)، میلگرد و مقطع Z یا Zee، تماماً از فرآورده‌های استاندارد آمریکایی به‌شمار می‌آیند.

ج نیمرخ‌های ساختمانی رایج در ایران

 به منظور استفاده از فولاد به عنوان عضوی از ساختمان، بایستی آن را به شکل مناسبی تبدیل کرد. در شکل بعد، نیمرخ‌های رایج ساختمانی در ایران بر مبنای آیین‌نامه‌ی «دین» آلمان به نمایش درآمده است.

نوع دیگری از نیمرخ‌های ساختمانی به روش پرس کردن وروق‌های فولادی و تبدیل آن‌ها به شکل مناسب تولید می‌گردند. کاربرد این نیمرخ‌ها در اعضای خمش سبک است. در شکل بعدی می‌توانید نمونه‌هایی از آن‌ها را مشاهده نمایید.

مطلب قبلی

 تخریب ساختمان | روش ها و روند تخریب سازه های ساختمانی

مطلب بعدی

انواع بام ساختمان و شیوه ترسیم پلان ترسیم بندی آن به صورت اصولی