همه چیز درباره نما, انواع و دستورالعمل اصولی ترسیم آن

نما

طراحی ساختمان صرفاً به سازماندهی و در کنار هم قرار گرفتن فضاها محدود نمی‌گردد بلکه بایستی ضمن طراحی فضاهای داخلی، به ترکیب و کیفیت بیرونی ساختمان هم توجه شود و همزمان با تکمیل پلان‌ها و مقاطع، نماها نیز طراحی گردند. شکل بعدی نمای یک ساختمان را به نمایش می‌گذارد.

به وجود آوردن هماهنگی و توازن میان نیازهای کارکرده‌ی فضاها، شرایط محیطی، وضع زمین، سبک و کیفیت نمای بیرونی و هماهنگی بازشوها (در و پنجره) با فرم ساختمان به منظور فراهم نمودن آسایش روحی و جسمی افراد، ضروری است.

 شکل بعد گالی‌پوش در گیلان را نمایش می‌دهد.

در طراحی نماها، نکات زیادی مدنظر قرار داده می‌شوند. در حقیقت نما، نمایانگر سیمای بیرونی ساختمان است که بایستی زیبا، با هویت و بادوام باشد. در شکل زیر می‌توانید نمای زیبای قلعه‌ی رودخان در فومن را مشاهده کنید.

همچنین در به‌وجود آوردن نمای مناسب با عناصر و ساختمان‌های مجاور، به خصوص از لحاظ رعایت قوانین و مقررات نماسازی در مجموعه‌های مسکونی مانند ارتفاع کرسی‌چینی، تعداد و ارتفاع طبقات، نوع مصالح، رنگ و نوع نما، جنس سقف و …، هماهنگی مورد نیاز ایجاد می‌شود. شکل بعدی این موضوع را نمایش می‌دهد.

لذا نمای هر ساختمان در شکل‌دهی آن به شهری که در آن قرار دارد، بسیار تأثیرگذار است. چنانچه به نمای یک ساختمان بدون درنظر گرفتن نمای دیگر ساختمان‌های شهر توجه گردد، طبعاً همگونی میان مجموعه‌های شهر وجود نخواهد داشت.

تعریف نما و انواع آن:

«نما» عبارت است از تصویر جانبی از شکل ظاهری و خارجی ساختمان. همچنین فن روسازی و ساختن نمای ساختمان را «نماسازی» می‌گویند.

طرح نما بایستی با پلان و اسکلت ساختمان هماهنگ بوده و علاوه‌ بر این، با هویت، زیبا و متناسب نیز باشد. وجود هماهنگی نمای ساختمان‌های هر منطقه با شرایط اقلیمی، امری بدیهی است.

در صورتی که یک بنا از دور و بر به‌وسیله‌ی دیگر ساختمان‌ها محصور نشده باشد، حداکثر دارای چهار نما است که بدین شرح‌اند:

• نمای شمالی North Elevation
• نمای جنوبی South Elevation
• نمای شرقی East Elevation
• نمای غربی West Elevation

دو شکل بعدی به ترتیب پلان و نماهای یک سالن آرایشگاهی را نشان می‌دهد.

عناصر بسیار مهم در نماها:

«ورودی» یکی از عناصر بسیار مهم نما در ساختمان می‌باشد که محل استقرار و چگونگی طراحی آن به شکل مستقیم، نشان‌دهنده‌ی نقش و عملکرد ساختمان است. درِ ورودی محل گذر از فضای خارج و عمومی ساختمان به فضای داخلی و خصوصی ساختمان بوده و یکی از مهم‌ترین عناصری می‌باشد که می‌توان تحت عنوان «نشانه‌ی» ساختمان به آن اشاره کرد.

اما به علت اهمیت دادن بیش از حد سازندگان به فضاهای داخلی، چندان به ورودی‌ها توجهی نمی‌شود. سرمایه‌گذاران ساختمان نیز صرفاً به رعایت ضوابط الزامی طراحی ساختمان، قناعت می‌نمایند.

در دو شکل بعدی به ترتیب ورودی در نما و ورودی ناخوانا به تصویر کشیده شده است.

بیشترین مشکل، هنگامی است که ورودی وسایل نقلیه به حیاط و پارکینگ با ورودی افراد پیاده، یکی می‌گردد. در چنین حالتی شخص وارد شونده به ساختمان تنها یک راه باریک کنار دیوار بایش باقی می‌ماند. به شکل بعدی دقت کنید.

برخی اوقات هم ورودی یک ساختمان مسکونی بیش از حد متجمل است به گونه‌ای که با عملکرد ساختمان و مابقی نما، چندان هماهنگ نیست. شکل زیر نمونه‌ای از این موضع را نمایش می‌دهد.

«تراس‌ها» هم چشم‌انداز جدیدی نسبت به فضاهای بیرون برای ساختمان ایجاد می‌کنند. نباید بالکن‌ها نسبت به ساختمان، حالت ناپایداری و موقت داشته باشند که در ذهن تماشاگر، جدا شدن از بدن ساختمان را القا نمایند. در شکل بعدی لبه‌ی یک بام به تصویر کشیده شده است.

«لبه‌ی بام» در واقع حد و مرز ساختمان و آسمان می‌باشد و از لحاظ بصری انتهای نما به شمار می‌آید. در حقیقت بام، پوسته‌ای است که بر سر ساختمان استقرار دارد. لذا لبه‌ی بام نمی‌تواند بدون ارتباط با سایر قسمت‌ها، در آسمان رها گردد.

یکی از ضروری‌ترین قسمت‌های ساختمان، «پنجره‌ها» می‌باشند که البته به عنوان نمای ظاهری یک ساختمان معمولی، خیلی مورد توجه واقع نمی‌شود. طراحان، پنجره‌ها را اساسی‌ترین بخش ساختمان جهت حفظ سلامتی، آسایش و ایمنی می‌دانند و معتقدند به علت مواردی همچون اجازه‌ی ورود نور، جلوگیری از ورود باران، ایمنی، قابلیت سکونت و همچنین ایجاد گردش مناسب هوا، وجود پنجره الزامی است.

در زندگی عادی، پنجره‌ها از لحاظ توانایی دسترسی به روشنایی روز و حرکات باز و بستن آن‌ها و تهویه‌ی هوا دارای اهمیت بوده و به عنوان گذرگاهِ مسیر ارتباط زندگی داخلی با محیط خارج از ساختمان محسوب می‌شوند. در شکل بعدی می‌توانید یک پنجره را مشاهده نمایید.

مهم‌ترین قسمت ساختمان در مقابل عابران و دیگر افراد خارج از محیط آن، «صورت ظاهر ساختمان» است. همانگونه که اطلاع دارید نمای ساختمان‌ها، نمای شهری را به وجود می‌آورد؛ اما گاهی عدم توجه زیاد تعدادی از طراحان و سازندگان ساختمان‌ها را در این مورد مشاهده می‌کنیم.

شکل بعدی بدنه‌ی یک نما را نشان می‌دهد.

 علائم مورد استفاده در ترسیم نما

الف درها و پنجره‌ها:

در و پنجره بعد از دیوار، از جمله‌ از اجزای اصلی و الزامی ساختمان به‌شمار می‌آیند. لذا در طراحی و ترسیم پلان ساختمان بایستی برای آن‌ها اندازه، موقعیت و شکل مناسب را مدنظر قرار داد. نمونه‌هایی از در و پنجره را در شکل بعدی می‌توانید ملاحظه نمایید.

ب هاشور در نما:

هاشور عبارت است از خطوط یکنواخت با فواصلی منظم که به منظور نمایش اختلاف سطح، زیبایی و یا انواع مصالح در بنا مورد استفاده قرار می‌گیرند. در شکل بعد، نمایی با انواع هاشور از نظر مصالح، به تصویر کشیده شده است.

اصول ترسیم نما

دستورالعمل ترسیم نمای جنوبی یک اتاق

پلان شکل بعد، پلان یک اتاق نگهبانی می‌باشد که مشخصات آن عبارتند از:

• کُد ارتفاعی کف 20+ سانتی‌متر
• ارتفاع کف تا کف پشت‌بام 320 سانتی‌متر
• ضخامت سقف 30 سانتی‌متر
• دست‌انداز پشت‌بام 80 سانتی‌متر
• ضخامت قرنیز 5 سانتی‌متر
• دست‌انداز پنجره (K.B) 80 سانتی‌متر
• ارتفاع پنجره‌ها 150 سانتی‌متر

لازم به ذکر می‌باشد که در ادامه تصویر هر مرحله پس از پایان توضیحات آن مرحله آورده شده است.

• ابتدا پلان را در جهت نمای جنوبی و در قسمت بالای محل ترسیم نما بچسبانید. در ادامه خط زمین را رسم نمایید و دیواره‌های کناری را روی خط زمین منتقل کنید.

• در کنار نما، خطی عمود رسم نمایید و اندازه‌های ارتفاعی نما را بر روی آن یادداشت کنید. با توجه به اندازه‌های داده شده، کف اتاق، ضخامت سقف و ارتفاع کلی ساختمان را مشخص کرده و خطوط آن را رسم کنید.

• با توجه به مشخصات «در» در پلان (ارتفاع آن که 220 سانتی‌متر و عرضش که 100 سانتی‌متر است)، آن را رسم کنید. یک پله هم در پلان موجود است که با توجه به کُد ارتفاعی ترسیم می‌گردد.

• قرنیز لبه‌ی پشت‌بام را ترسیم نموده و خطوط اصلی بنا و سطوح نزدیک‌تر به ناظر را پررنگ نمایید و سپس کدگذاری را انجام دهید.

اصول ترسیم سایه در نما

نما، همواره به صورت یک سطح صاف و تخت نمی‌باشد، بلکه در بعضی موارد، سطحی است بین فضای داخل و خارج که با عقب نشستگی و پیش‌آمدگی، تراس و … به فضای داخل ساختمان مرتبط می‌شود. در نماسازی ساختمان بایستی هدف، خلق یک مجموعه‌ی هماهنگ به وسیله‌ی تناسب خوب پنجره‌ها، بازشوهای در سایه‌بان و محدوده‌ی سقف‌ها، مصالح، رنگ، عناصر تزیینی، عناصر عمودی و افقی و … باشد. لذا خطوط ساده‌ی نما و تغییر در ضخامت آن‌ها به تنهایی تجلّی کیفیت طرح نیست، ولی با ترسیم سایه‌ها و تغییر رنگ و بافت در جداره‌ها می‌توان تصویر واضحی از عمق و ارتفاع شکل‌ها و حجم‌ها و کیفیت طرح به‌وجود آورد. به شکل زیر دقت کنید.

پرتوهای خورشیدی و سایه:

همانگونه که اطلاع دارید، فاصله‌ی خورشید با زمین چیزی در حدود 150 میلیون کیلومتر است. با این فاصله، هر پرتوی نوری که از خورشید ساطع می‌گردد به طور موازی به زمین خواهد رسید. در طراحی سایه نیز شعاع‌های نوری، به صورت موازی رسم می‌گردند. شکل بعدی این موضوع را نمایش می‌دهد.

چنانچه خورشید در راستای صفحه‌ی تصویر و در یک مسیر منحنی، از شرق طلوع و در غرب غروب کند، در این حالت سایه در سمت غرب و یا در سمت شرق به‌وجود می‌آید و هر زمان پرتوهای نوری با زاویه‌ی 45 درجه نسبت به زمین تابانده شوند، طول سایه با ارتفاع شیء مساوی خواهد بود. در شکل بعدی این موضوع به تصویر کشیده شده است.

دستورالعمل ترسیم سایه‌ی پیش‌آمدگی (کنسول)‌ها در نما

قصد داریم که سایه‌ی بخشی از کنسول یک پلان را که در شکل بعدی به تصویر کشیده شده است، ترسیم کنیم.

توجه داشته باشید که شکل هر مرحله پس از پایان توضیح آن مرحله، آورده شده است.

مراحل ترسیم

• ابتدا برشی شماتیک از کنسول ترسیم کنید. سپس پرتو تابش را تحت زاویه‌ی 45 درجه از لبه‌ی کنسول عبور و امتداد داده تا دیوار زیر کنسول را قطع نماید، فاصله‌ی نقطه‌ی برخورد تا زیرسقف را X و فاصله‌ی زیر سقف تا لبه‌ی دست‌انداز را Y نام‌گذاری کنید.

• بر روی نما، ابتدا به فاصله‌ی Y (مجموع اندازه‌ی ضخامت سقف و دست‌انداز بام) از لبه‌ی پایین بام بیابید و خط کنسول را ترسیم کنید. سپس زاویه‌ی تابش را رسم نمایید. در ادامه از خط کنسول به سمت پایین، فاصله‌ی X را جدا کنید. زاویه‌ی تابش را امتداد دهید تا خط زیر کنسول را قطع نماید. بدین صورت، سایه در زیر کنسول ایجاد می‌گردد. به همین روش کار را ادامه دهید تا سایه‌ی لبه‌ی قرنیز و لبه‌ی پنجره نیز حاصل شوند.

دستورالعمل ترسیم سایه‌ی شکستگی دیوارها

وقتی پلان دارای شکستگی باشد، ترسیم سایه بدین نحو خواهد بود:

• ابتدا پرتوی تابش را روی پلان و در نقطه‌ی شکست ترسیم نمایید و امتداد دهید. نقطه‌ی برخورد با سطح فرور رفته را Z نام‌گذاری کنید.

• از نقطه‌ی Z خطی عمود بر سطح زمین را ترسیم کنید.

• روی نما در قسمت لبه‌ی دست‌انداز از محل شکست، پرتوی تابش را رسم نمایید و امتداد دهید تا خط عمود از نقطه‌ی Z را قطع نماید. بدین ترتیب محل سایه مشخص می‌گردد.

مطلب قبلی

انواع پله ساختمان و اجزایش +دستورالعمل ترسیم صحیح پله, رمپ و آسانسور

مطلب بعدی

بتن ریزی در هوای سرد و 6 نکته مهم