بعد از شکل گیری جوامع اولیه بشری همواره داد وستد و تجارت نقش بسزایی در ادامه حیات بشر داشته است. امروزه انواع بناهای تجاری از جمله اجزای مهم شهری به شمار می‌روند و به فعالیت مشغول‌اند. در این بخش انواع این ساختمانها و امکانات ضروری برای آنها به منظور تسهیل ارائه‌ی خدمات تفسیر شده است. البته به دلیل صرف زمان زیادی در این ساختمانها بهتر است مکانها و فضاهایی مثل محلی برای صرف چای، غذاهای سبک و محل نگهداری کودکان در آن تعبیه شود. در تصویر زیر نمونه‌ای از فضای تجاری ارائه شده است.
انواع ساختمانهای تجاری شامل موارد زیر می‌باشد: سوپرمارکت‌های محلی، فروشگاه بزرگ، فروشگاه کوچک، فروشگاه ویژه، بازار گسترده و عمده فروشی‌ها.
فروشگاههای کوچک: این مغازهها با در نظر گرفتن موارد زیرمی تواند بسیار متنوع و متفاوت طراحی شود. این موارد شامل اجناس موجود در داخل مغازه با توجه به مسیرهای حرکت و گردش مشتریان جهت خرید، تعداد مشتریان، محل قرارگیری متصدی فروش، پیش خوان، تزئینات داخلی و … می‌باشد. مغازهها باید در مکانی ساخته شوند که بتوانند دسترسی مطلوبی را برای مشتریان به وجود آورند. به منظور شکل جبهه جلو مغازه، انواع ویترین‌های جالب به کار برده می‌شود. هر نوع از فروشگاهها ویترین مخصوص به خود را دارند که در تصویر زیر نمونه‌ای از ویترین مغازه را می‌توانید مشاهده کنید.
موارد زیر در طراحی ویترین تأثیر گذار است:
1- نوع ویترین
2- شکل کلی ویترین، ویترین شیرینی فروشی با طلافروشی یا کفاشی تفاوت‌های بسیاری دارد.
حتما بخوانید: لوله بازکنی هروی
ویترین مغازهها از لحاظ ظاهر تعیین ارزش می‌شوند. ویترین‌های خیره کننده، صفحات منعکس کننده، ویترین عمیق تیره نزدیکِ پیاده رو روشن را به سختی می توایم ببینیم که برای مشتریان ازار دهنده است. ویترینهایی که به خوبی روشن شده‌اند و بدون تلألؤ در کنار پیاده رو تیره قرار دارند می‌توانند تأثیر تبلیغاتی مناسبی داشته باشند که در تصاویر زیر چند نمونه از ویترین مغازه را می‌توانید مشاهده کنید.
علاوه بر ویترین، تجهیزات داخلی و کالا، در یک مغازه موارد ذیل به منظور تهویه مناسب محیط داخلی، باید در نظر گرفته شود.
* سیستم گرمایشی در فصل سرد سال
* سیستم سرمایشی در فصل گرم سال
* سیستم تهویه
انواع فروشگاههای کوچک
مغازه‌های پخت نان سنتی و کیک پزی: این نوع مغازهها به علت وجود محصولات تازه پخته شده به گردش خوب هوا نیاز دارند. باید درجه حرارت و رطوبت مغازه قابلیت تنظیم داشته باشد و از عرق کردن پنجره‌های مغازه باید ممانعت شود، بهتصویر زیر نگاه کنید. در این تصویر سیرکولاسیون یک نانوایی تهویه دار قابل مشاهده است.
مغازه‌های میوه و سبزیجات
در این مغاز هها انواع متنوعی از سبزیجات وجود دارد که هر کدام از آنها به شرایط ویژه‌ای نیاز دارند به عنوان مثال سبزیجات تازه باید در محلی خنک غیر از یخچال نگهداری کرد، سیب زمینی و میوه را باید در اتاق‌های تاریک در شرایط 1.5 درجه سانتیگراد و رطوبت 95 – 85 درصد نگهداری کرد و انبار نمود. فریزر نیز جهت یخزدگی کامل مورد نیاز است. دیوارها و کف مغازه باید با کاشی یا سنگ قابل شست وشو پوشش داده شوند. به منظور نگهداری و عرضه میوه و سبزی زنبیل، صندوق و جعبه به کار برده می‌شود. زباله‌ها و باقیمانده‌های میوه و سبزیجات باید به راحتی قابل تخلیه باشند. ویژگی این مغازهها از لحاظ رطوبت، دما و نحوه‌ی تخلیه زباله شباهت زیادی به گل فروشی دارد. در تصاویر زیر می‌توانید سیرکولاسیون یک سبزی فروشی را ملاحظه نمایید.
مغازه محصولات لبنی
این قبیل مغازهها به دلیل وجود مواد غذایی فاسد شدنی بایستی از ضوابط خاصی پیروی کنند. باید دقت شود که در دیوارها و کف از مصالحی استفاده شود که قابلیت شستشو داشته باشند. طرح زیر تصویری از یک لبنیاتی را ارائه داده است.
مغازه ماهی فروشی: برای این نوع مغازهها باید انبار سرد، محل عرضه، اتاق‌های سرد برای انبار کردن در شب و یخچال‌های بسیار سرد جهت محصولات بسیار منجمد در نظر گرفته شده و تعبیه شود. بایستی توجه کرد که ماهی دودی بر خلاف ماهی تازه در مکانی خشک و خنک نگهداری می‌شود. (به تصویر زیر نگاه کنید)
کف و دیوارها در این مغازهها باید قابل شستشو باشد، همچنین تهویه مناسب از الزامات آنها می‌باشد.
مغازه قصابی: بخش‌های مختلف قصابی شاملمنطقه ی تحویل، آماده سازی برای فروش، خرد کردن، محل نگهداری و فروش می‌باشد. این مغازه ترجیحاً در یک طبقه به کار خود ادامه می‌دهد و به منظور حمل گوشت از چرخ دستی استفاده می‌شود. گوشت باید در یخچالهایی با دمای 1.5 تا 2 درجه نگهداری شود. کف و دیوارها در این مغازهها باید قابل شستشو باشد، همچنین تهویه مناسب از الزامات آنها می‌باشد. تصاویر زیر یک قصابی را نشان می‌دهد که می‌توانید مشاهده کنید.
فروشگاه پوشاک، پارچه فروشی و بزازی: در این فروشگاهها ویترین باید به نحوی طراحی شود که جذابیت خاص خود را داشته باشند. قفسه‌ها باید دارای ارتفاع حداکثری 2.20 سانتیمتری باشند. مناسب‌ترین ارتفاع./5 تا 1.5 متر است. پهنای پیشخوان باید حدود 850 – 700 میلیمتر باشد و برای بخش لباس‌های آماده اتاق‌های جهت پرو و امتحان الزامی می‌باشد که مساحت اتاق‌ها 1.10 تا 1.5 متر مربع می‌باشد (به تصویر زیر نگاه کنید)
همچنین بخوانید: شیشه سکوریت رنگی
کفش فروشی: این مغازه هااز مساحت‌های مختلی برخوردار هستند. در این مغازه باید محلی برای پوشیدن کفش، نشستن همراهان خریدار و جایی برای فروشنده کمکی در نظر گرفته شود. برای فرش کف این فضا قالی دارای استقبال بیشتری است، همچنین وجود آینه تمام قد و نیم قد نیز می‌تواند از جمله الزامات باشد. در صورتی که انبار و محل فروش در یک طبقه باشند می‌تواند به فروش شما کمک شایانی نماید. در تصویر زیر می‌توانید این مورد را مشاهده کنید.
فروشگاه های ویژه
این نوع فروشگاهها اغلب در مناطق بالای شهر و در نواحی مدرن ایجاد شده است. بسیاری از آ نها به عنوان بخشی از گروه‌های بزرگ‌تر برای خریداران کالاهای خاص مشغول فعالیت هستند. طراحی چنین فروشگاه‌هایی باید به گونه‌ای انجام شود که بتوانند برای رقابت، بتوانند خود را به خوبی با تغریرات بزرگ هماهنگ نمایند. در تصاویر زیر فروشگاههای ویژه را نشان داه ایم که می‌توانید ملاحظه فرمایید.
در بازارهای سنتی راسته‌ها و تیمچه‌هایی وجود دارد و مشاهده می‌کنید که جهت صنفهای گوناگون کاری که در هر کدام از آنها کالاهای مخصوصی دیده می‌شود، وجود داشته است. مانند راسته کفاشان، تیمچه بلورفروشان حاج بالدوله تهران که در حال حاضر نیز بخشی از آنها به فعالیت خود ادامه می‌دهند. در بافت جدید شهری هم در برخی خیابان‌ها مغازه‌هایی وجود دارد که دارای فعالیت‌های مشابهی از جمله فروش کفش، پوشاک ویژه کودکان شکل می‌باشند (به تصویر زیر نگاه کنید)
سوپرمارکت‌های محلی
تعداد فروشگاههای کوچک سنتی و فروشگا ههای ویژه کوچک; که مخصوص یک کالای خاص می‌باشند، به تدریج کاهش یافته است چون نمی‌توانند با قیمت‌های پایین سوپرمارکت‌های محلی رقابتی داشته باسند. سوپرمارکت‌های محلی معمولاً در روزهای تعطیل هم فعالیت دارند. تصویر زیر مثالی از این موضوع را نشان می‌دهد.
مسیر حرکت و گردش در سوپرمارکت محلی از پهنای گذرگاه 1.30 تا 1.60 برخوردار است. تصاویر زیر مبرهن این موضوع است.
پیش خوان فروش، میز صندوق، فضاهای بسته بندی، فضای گذاشتن زنبیل یا چرخ دستی باید در محل‌های مناسب مورد توجه قرار گیرند شود. (به تصاویر زیر دقت کنید)
حتما ببینید: نقاشی ساختمان
مغازه‌های عمده فروشی
این فروشگا هها در اغلب موارد در مراکز شهر احداث می‌شوند و کالاهای خود را به فروشگاههای کوچک، بازارها و یا به طور مستقیم به مصر ف کننده‌ها می‌فروشند و در اختیار آنها قرار می‌دهند. این بناها با توجه به نوع کالاهایشان از سالن‌هایی برخوردارند که بعضی از آ نها دارای انواع سکوها، محوطه فروش، اتاق‌های انبار، اتاق‌های سردخانه، یخچال و فضاهایی برای بخش اداری می‌باشند. قسمت پشتیبانی فروشگاههای عمده فروشی شامل بخش اداری، کارمند فنی، آزمایشگاه، بازرسان بهداشتی، سرویس بهداشتی و غیره می‌باشد. به تصویر زیر نگاه کنید.
فروشگاههای بزرگ
این نوع فروشگاهها اندک اندک جایگزین فروشگاههای کوچک و محلی می‌شوند. این فروشگاهها در مرکز شهر، ناحیه، محله و یا خارج از شهر تأسیس می‌شوند. در تصویر زیر می‌توانید بخش‌های مختلف این فروسشگاهها را مشاهده کنید.
در فروشگاههای بزرگ ویترین نقش زیادی در جذب مشتری دارد. در طراحی ویترین باید از فضا نهایت استفاده را صورت داد. به تصاویر زیر دقت کنید. اندازه‌های ویترین نیز در تصویر زیر آمده است.
در تصاویر زیر اطلاعاتی درباره ویترین فروشگاههای بزرگ آمده است که می‌توانید با استفاده از آنها زاویه دید و سایه بان و دیگر اطلاعات را کسب کنید.
جهت ممانعت از تعرق و یخبندان می‌توان تدابیر ذیل را به کار گرفت:
1- برای ویترینهایی که به مغازه متصل است روی تمام مساحت شیشه از جریان هوای گرم استفاده می‌شود. در ویترین‌های محدود از دستگاه‌های تهویه بهره برده می‌شود.
2- گرم نمودن شیشه به وسیله گردش هوای گرم، رادیاتور و….
3- استفاده از شیشه‌های عایق شده.
خدمات رفاهی کارکنان در فروشگاههای بزرگ
در فروشگاهها معمولاً اتاقهایی برای استراحت کارکنان و نیز نمازخانه و سرویس بهداشتی در نظر گرفته می‌شود که در اغلب آنها در طبقات بالا تعبیه شده است (ب تصویر زیر نگاه کنید)
سرویس‌های بهداشتی نیز در این فروشگاهها برای مشتری و کارکنان متفاوت است که به تعداد پرسنل و میزان بزرگی فروشگاه وابسته است. در فروشگاههای بزرگ همچنین بایستی طراحی پارکینگ هم مورد توجه قرار بگیرد. (به تصاویر زیر بنگرید)
حتما ببینید: پنجره سه جداره
تدابیری به منظور جلوگیری از حریق در فروشگاهها
فروشگا هها و مراکز خرید به علت شلوغی زیاد و وجود دارایی‌های باید به سیستم‌هایی نظیر سیستم‌های ذیل مجهز شوند: سیستم اطلاع رسانی خودکار، آب فشان با لوله‌های مجزای آب، استفاده از کپسول آت شنشانی و استفاده از دیوار، کف و سقف مانع حریق. (به تصاویر زیر نگاه کنید)
آسانسور و پله برقی و پلکان در فروشگاهها
آسانسور و پله برقی جزء الزامات مراکز تجاری بزرگ می‌باشند که جهت جابه جایی و انتقال مردم تعبیه می‌شوند پهنای پله با توجه به تعداد افراد استفاده کننده مشخص می‌شود.
تحویل کالا و انبار در فروشگاهها
معمولاً محل تحویل کالا از محل رفت و آمد مشتریان جداست و از در حیاط دریافت کالا و یا از طریق شیب راهه زیرزمین انجام می‌شود، در صورت محدود بودن فضا می‌توان از یک بالابر نیز استفاده نمود.
انبار در فروشگاههای کوچک به شکل زیرزمین یا یک نیم طبقه در همان فروشگاه در نظر گرفته می‌شود. ولی در فروشگاههای بزرگ محل جداگانه‌ای جهت انبار نمودن وسایل به کار برده می‌شود که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
در فروشگاههای بزرگ به منظور تخلیه و باراندازی کالاها از حیاط جداگانه‌ای استفاده می‌شود که در تصویر زیر می‌توانید ملاحظه نمایید.
