دوربین‌های ترازیاب دارای سه بخش عمده هستند:
الف)بخش بالایی: این بخش تلسکوپ و وسایل قراول روی را در بر می‌گیرد.
ب) بخش میانی: این بخش تراز کروکی، بخشی از بدنه و در بعضی از انواع ترازیاب‌ها یک صفحه‌ی مدرج (نقاله) برای اندازه گیری زاویه‌ی افقی را شامل می‌شود که به آن «لمب افقی» اطلاق می‌شود.
ج)بخش تحتانی: این بخش در برگیرنده‌ی پیچهای ترازکننده و صفحه‌ی اتصال دستگاه به سه پایه می‌باشد.
دوربین ترازیاب از جعبه‌ی مخصوصی تشکیل شده است که از آن در برابر ضربات محافظت می‌کند و هنگام حمل ترازیاب بایستی ترازیاب را با نهایت دقت درون آن قرار داد. در تصویر زیر می‌توانید بخش‌های ظاهری یک دوربین ترازیاب را ملاحظه نمایید.
تبلیغ: نقاشی ساختمان
دوربین ترازیاب شامل بخش‌های ذیل می‌باشد:
1- مگسک قراولروی یا به لاتین Open sight
به منظور نشانه روی یاحرکت با دوربین به سمت یک نقطه قراول بایستی نخست با کمک مگسک به طرف نقطه قراول برویم. سپس در این حالت است که نقطه‌ی مد نظر از داخل دوربین مشاهده می‌شود.
2- پیچ تنظیم تصویر (وضوح تصویر) یا Rapid fine focusing knob
بعد از قراول روی به یک نقطه، به منظور مشاهده‌ی واضح تصویر آن، این پیچ را به کار می‌بریم. این پیچ به سرعت و خیلی مطلوب تصویر را واضح می‌کند.
3- پیچ حرکت بطئی یا کند: Endless horizontal drive
این پیچ که در دو سمت دوربین نیز قرار دارد، به منظور حرکت آهسته دوربین استفاده می‌شود تا بتوانیم با دوربین به دقت به یک نقطه، قراول روی کنیم.
4- میکروسکوپ قرائت یا Reading microscope
با پیچاندن این میکروسکوپ قادر خواهید بود تصویر تارهای رتیکول را واضح و روشن ببینید.
5- دکمه‌ی کمپانساتور یا Push button for compensator control
این دکمه در دوربین‌های خودکار که دارای تراز اتوماتیک می‌باشند واقع شده است و پیش از هر قرائت، دکمه آن را فشار می‌دهیم. ناگفته نماند که این دکمه در دوربین‌های جدید حذف شده است.
6-منشور نشان دهنده تراز کروی Pentaprism for viewing circular level:
این منشور به شما امکان می‌دهد که به راحتی بتوانید تراز کروی را ملاحظه نمایید.
7- پیچهای زیر دوربین (پیچ تراز) : Footscrew
این پیچ‌ها که سه عدد هستند، در زیر دوربین قرار دارند و به کمک آنها می‌توانیم حباب تراز کروی را تنظیم کنیم.
سه پایه‌ی دوربین
به منظور تراز نمودن دوربین و مورد استفاده قرار دادن آن، و همچنین به منظور قرار دادن دوربین ترازیاب روی یک نقطه‌ی معین، اغلب آن را روی یک سه پایه یا tripods مستقر می‌کنیم که در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید.
روی هر پایه، پیچی قرار گرفته است که طول پایه به وسیله‌ی آن کوتاه یا بلند می‌شود که در شکل زیر مشاهده می‌کنید.
در قسمت فوقانی، یک صفحه‌ی مسطح دیده می‌شود که پیچی در وسط آن قرار دارد تا به وسیله‌ی آن بتوان دوربین ترازیاب را به سه پایه محکم ببندیم که در تصویر زیر ملاحظه می‌کنید.
می‌توانید به این پیچ یک شاقول آویزان کنید تا محل استقرار سه پایه را دقیقاً تعیین کند. یک پوشش پلاستیکی از این صفحه محافظت می‌کند تا در زمان جابجایی سه پایه صفحه و پیچ متصل به آن با آسیبی مواجه نشود. روی هر پایه در بخش انتهایی یک برجستگی (رکاب فلزی) وجود دارد که در زمان استقرار دوربین باید با پا روی آنها فشار بیاوریم تا نوک تیز پایه به طور کامل در زمین فرو رفته و در نتیجه از جابجایی سه پایه ممانعت شود که در زیر مشاهده می‌نمایید.
سه پایه‌های مخصوص دوربین‌های ترازیاب اغلب سبک‌تر از دیگر سه پایه‌ها هستند.
میر Mire (شاخص):
با هدف قرائت اختلاف ارتفاع نقاط، شاخص مدرجی ساخته شده است که به آن میر گفته می‌شود. طول آن اغلب 4 متر است و از 4 قطعه‌ی یک متری که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید به هم لولا شده‌اند تشکیل شده است.
روی میر توسط دو رنگ مخالف ) سفید و قرمز یا سفید و مشکی(درجه بندی شده است و به طور معمول سانتیمترها را در آن درجه بندی نموده‌اند و دسیمترها را با عدد روی آن هک کرده‌اند. میرها را به شکل کشوئی هم می‌سازند که در داخل هم فرو می‌روند و جمع می‌شوند و یا به شکل قطعات جدا شونده ساخته می‌شوند. این نوع میرها در محل‌های کم ارتفاع مثل تونل‌ها هم می‌توان به کار برد.
حتما بخوانید: پنجره دو جداره آلومینیومی
نحوه‌ی استقرار ترازیاب
به منظور استقرار ترازیاب نخست سه پایه را روی محل مورد نظر می‌گذاریم. بعد از آن یک پایه را ثابت کرده و دو پایه‌ی دیگر را تغییر مکان می‌دهیم، سپس سعی می‌کنیم صفحه‌ی بالای سه پایه را به حالت افقی تنظیم نماییم. بعد از استقرار و استحکام نوک پایه‌ها در زمین، دستگاه را به گونه‌ای که در ادامه می‌آید تراز می‌کنیم. در تصاویر زیر می‌توانید مراحل عمل استقرار روی یک نقطه را ملاحظه کنید.
با در نظر گرفتن این موضوع که دستگاه از تراز کروی برخوردار است توسط یکی از این دو راهکار می‌توانید آن را تراز نمایید:
الف) هنگامی که دستگاه تراز نباشد، حباب تراز کروی در میانه مستقر نمی‌شود. به منظور آوردن حباب به وسط تراز، بایستی هر پیچی را که حباب در فاصله‌ی نزدیک‌تری به آن قرار می‌گیرد، در جهتی که طول پیچ به حد کافی کوتاه شده تا اندازه‌ای بچرخانیم که حباب تراز از آن فاصله بگیرد. حباب ترازدر این شرایط به نحوی می‌شود که به بقیه پیچ‌ها نزدیک خواهد شد. در این هنگام بقیه پیچ‌ها را هم به همین صورت تنظیم می‌کنیم. در نهایت حباب تراز به میانه‌ی تراز می‌آید. در صورتی که پیچ تراز به اندازه‌ای پیچانده شد که کوتاه نمودن آن دیگر صورت نگرفت، بایستی پیچ روبه روی آن را در جهتی که حباب تراز به وسط تراز انتقال می‌یابد چرخانده شود که در شکل زیر می‌توانید ملاحظه کنید.
ب) بعد از اینکه تراز کروی را بین دو تا از پیچهای ترازکننده قرار دادیم، این دو پیچ را در جهت خلاف هم می‌چرخانیم تا حباب تراز در راستای پیچ سوم ترازکننده مستقر شود. بعد از آن با چرخاندن پیچ سوم حباب را میانه‌ی دایره‌ی تنظیم تراز تنظیم می‌کنیم. در شکل زیر این مورد نشان داده شده است.
نحوه‌ی نگه داشتن میر
میر در ترازیابی باید به صورت قائم روی نقطه‌ی موردنظر قرار بگیرد. برای قائم نگه داشتن میر از یک تراز کروی استفاده می‌شود که در بعضی از انواع میرها در پشت میر نصب می‌شود و میر نگهدار به راحتیم یتواند ضمن نگه داشتن میر با کمک تراز کروی میر را پیوسته قائم نگه دارد. در صورتی که تراز روی میر نصب نشده باشد، می‌توان از تراز نبشی استفاده کرده و آن را در لبه‌ی پشتی (طرف میر نگهدار) قرار می‌دهیم تا مانع دید عامل نباشد. نا گفته نماند میرنگهدار بایستی میر را درست رو به دوربین نگه دارد تا عامل بتواند به خوبی آن را مشاهده نماید. به تصویر زیر نگاه کنید.
قرائت شاخص (ابتدا بدون دستگاه و بعد با دستگاه)
شاخص به تقسیمات سانتی متری درجه بندی می‌شود و به منظور آسان بودن قرائت آن، درجات یک سانتیمتری به طور معمول یک در میان به رنگ سفید و سیاه و هر ده سانتیمتر با خط بزرگتر یا عدد ارائه شده است. شاخص اغلب از چوب یا آلومینیم و به دو شکل کشویی و تاشو تولید می‌شود. طول آن، 3.2 یا 4 متر، و عرض آن 7 تا 12 سانتیمتر و ضخامت آن، بر اساس نوع جنس، حدود چند سانتیمتر می‌باشد. در بعضی از شاخص‌ها اعداد به شکل معکوس نوشته شده که همراه دوربینهایی که تصویر معکوس دارند به کار برده می‌شوند و در برخی دیگر اعداد به شکل مستقیم به منظور استفاده‌ی همراه دوربینهایی که تصویر مستقیم دارند نوشته شده‌اند. پیش از اندازه گیری با دستگاه ترازیاب، بهتر است بدون به کار بردن دستگاه چند عدد بر روی شاخص در بخش‌های گوناگون قرائت شود. به یک نمونه در این زمینه به تصویر زیر نگاه کنید.
به منظور قرائت شاخص یک دستگاه ترازیاب، بعد از نشانه روی به شاخص و وضوح تصویر داخل چشمی دوربین، تصویر همزمان شاخص و تارهای رتیکول را در انطباق با هم مشاهده می‌نماییم. در تصویر زیر مثالی از این مورد را ملاحظه می‌نمایید.
برخی اوقات در ترازیابی بایستی نقاطی را به طور موقتی در نظر بگیریم. محل این نقاط بایستی به گونه‌ای برگزیده شوند که در حین زمان اندازه گیری از ارتفاع ثابتی برخوردار باشد. اگر زمین نرم است باید از “«پاشنه‌ی شاخص» استفاده شود. پاشنه‌ی شاخص یک صفحه مثلث شکل از جنس فلز است که در گوشه‌های آن سه زائده دیده می‌شود. هنگامی که پاشنه را روی نقطه‌ی موردنظر قرار می‌دهند، همانطور که در تصویر زیر می‌بینید زائده‌های آن را در زمین فرو می‌کنند.
هنگام قرائت باید توجه لازم صورت گیرد که شاخص حتماً به صورت قائم واقع شده باشد، بی توجهی به این موضوع موجب به وجود آمدن خطا در اندازه گیری خواهد شد، اگر خود شاخص مجهز به تراز نباشد در کنار آن می‌توانیم از تراز نبشی استفاده نماییم ) البته باید حالت صحیح بدن هنگام استقرار رعایت شود، در مباحثی که به دقت زیادی نیاز نیست، می‌توان بدون به کار بردن تراز، شاخص را در مکان مناسب قرار داد(. اگر مانند شکل زیر استقرار انجام شود، علاوه بر اینکه شاخص بدون به کار بردن تراز در حالت تقریباً افقی مستقر می‌شود، نیروی بسیار اندکی به دست‌های عامل وارد خواهد شد.
حتما ببینید: کفپوش اپوکسی
روش انجام کار
تعیین اختلاف ارتفاع دو نقطه‌ی A و B به صورت زیر انجام می‌شود:
- ترازیاب را تقریباً به فاصله‌ی مساوی از این دو نقطه مستقر کرده تراز می‌کنیم. لزومی ندارد که ترازیاب روی خط AB مستقر شود.
- به میر قائمی که در نقطه A کار گذاشته شده قراولری کرده محل برخورد تار وسط رتیکول روی آن را می‌نویسیم و آن را قرائت عقب در نقطه A یا RA می‌نامیم. (B.S)
- به میر قائمی که در نقطه B کار گذاشته شده قراولروی کرده محل برخود تار وسط رتیکول روی آن رامی نویسیم و آن را قرائت جلو در نقطه B یا FB می‌نامیم. (F.S)
- اختلاف قرائت‌های جلو و عقب، اختلاف ارتفاع دو نقطه A و B را مشخص می‌کند.
به عنوان مثال در صورتی که در قرائت عقب نقطه‌ی A برابر 3285 میلی متر و در قرائت جلو نقطه‌ی B برابر 1135 میلی متر باشد، اختلاف ارتفاع این دو نقطه برابر است با:
یعنی نقطه‌ی B به اندازه‌ی 2 / 15 متر بالاتر از نقطه‌ی A مستقر شده است.
روش کار با ذکر یک مثال
برای نمونه روش ترازیابی میان دو نقطه A و B که در تصویر زیر می‌بینید را تبیین می‌نماییم:
1- دوربین را در مکانی جانمایی می‌کنیم که میر مستقر در A را بتوانیم مشاهده کنیم. ) با توجه به شیب موجود ممکن است دوربین را به حدی بالا قرار داده باشیم که بعد از تراز کردن دوربین نتوانیم میر مستقر در A را ببینیم. این نکته را به ذهن بسپارید که با دوربین ترازیاب فقط در یک خط افقی می‌توانید دید داشته باشید(.
2- نقطه TP1 را در محلی در نظر می‌گیریم که میر مستقر در این نقطه توسط ترازیاب قابل رویت باشد.
3- روی میر A قرائت عقب و روی میر TP1 قرائت جلو را انجام می‌دهیم.
4- میر در A را به نقطه TP2 انتقال می‌دهیم و دوربین را میان دو نقطه TP1 و TP2 مستقر می‌کنیم.
5- میر مستقر در TP1 را در جای خود می‌چرخانیم تا رو به دوربین قرار بگیرد) باید دقت لازم را داشته باشیم که میر TP1 تنها در جای خود بچرخد و به بالا یا پایین سر نخورد. به همین علت به طور معمول میر را بر روی سُکل یا میخ‌های چوبی که در زمین کوبیده‌اند مستقر می‌کنند(. حالا روی میر TP1 قرائت عقب و روی میر TP2 قرائت جلو صورت می‌دهیم.
6- میر مستقر در TP1 را به نقطه B انتقال داده، دوربین را نیز حرکت داده و در محلی بین دو نقطه TP2 و TP3 استقرار می‌دهیم.
7- میر TP2 را در جای خود می‌چرخانیم تا رو به دوربین قرار بگیرد و روی آن قرائت عقب انجام می‌دهیم. و روی میر مستقر در TP3 قرائت جلو انجام می‌دهیم.
8- این مراحل را تا آنجا ادامه می‌دهیم تا به نقطه‌ی B برسیم. از جدول زیر به منظور مرتب نوشتن اعداد استفاده می‌نماییم.
اگر در محیطی، چند نقطه‌ی پراکنده وجود داشته باشد و قصد داشته باشیم اختلاف ارتفاع آنها را بدست آوریم باید سعی کنیم که ایستگاه ترازیاب را در مکانی بر گزینیم که تمام نقاط یا حداکثر نقاط از آن ایستگاه دیده شود و بعد از آن شاخص را در هرکدام از نقطه‌ها قرار داده، عدد مربوط به تار وسط رتیکول روی شاخص را در جدول می‌نویسیم و محاسبه‌ی اختلاف ارتفاع را صورت می‌دهیم. در روش ترازیابی شعاعی اولین قرائت را قرائت عقب یا B.S و سایر قرائت‌ها را قرائت وسط یا I.S و آخرین قرائت را قرائت جلو یا F.S نامگذاری می‌کنند. به منظور محاسبه اختلاف ارتفاع نقاط بایستی تمام قرائت‌های میانی و قرائت آخر را از قرائت عقب کم کنیم و در بخش اختلاف ارتفاع یادداشت کنیم. بعد از آن با جمع جبری با ارتفاع معلوم نقطه اول، ارتفاع سایر نقاط را به دست می‌آوریم.
از جدول زیر به منظور مرتب نوشتن اعداد بهره می‌بریم.
ساختمان 115 » مرجع درب ضد سرقت